Cùng với Quốc lộ 1A, đường Cao tốc Bắc – Nam và đường ven biển Việt Nam thì Đường Hồ Chí Minh là 4 đường giao thông huyết mạch chạy từ Bắc đến Nam. Với tổng chiều dài là 3.167km đi qua 30 tỉnh thành, bắt đầu từ Cao Bằng đi qua các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và kết thúc ở Cà Mau.

Con đường có từ khi nào ?

Hiệp Định Gieneve năm 1954 tạm thời chia cắt đất nước ta làm hai miền. Miền Bắc bước vào giai đoạn xây dựng đi lên chủ nghĩa xã hội, đồng thời giữ vai trò hậu phương cho tiền tuyến miền Nam chiến đấu, giành lại chính quyền đang đặt dưới sự kiểm soát của ngụy quyền và đế quốc Mỹ. Yêu cầu ngày càng cao của mặt trận miền Nam đặt ra đòi hỏi bức thiết về một tuyến vận chuyển đảm bảo được nhân lực, vật lực cho tiền tuyến. Con đường mòn xuyên dãy Trường Sơn đã được sử dụng từ thời kháng chiến chống Pháp. Những chuyến xe thồ, những gùi lương thực, đạn dược đã theo con đường nhỏ hẹp này tỏa ra các mặt trận từ Bắc đến Nam, tuy nhiên không thể đáp ứng được sự chi viện cho cách mạng miền Nam đang ngày càng lớn mạnh.

Trước tình hình mới, ngày 19/5/1959 - trùng với ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh - Bộ Chính trị TW Đảng quyết định thành lập “Đoàn công tác đặc biệt”, biên chế bước đầu là 500 cán bộ, chiến sĩ chịu trách nhiệm xây dựng tuyến chi viện chiến lược, chuyển nhân lực, vật lực từ miền Bắc vào phục vụ cách mạng miền Nam, cũng như cách mạng Lào và Campuchia.

Ra đời tháng 5/1959, Đoàn được mang phiên hiệu Đoàn 559. Con đường được khai sinh đúng ngày sinh của Bác, nên được mang tên đường Hồ Chí Minh. Từ đây, đường Trường Sơn được mang tên “Đường Hồ Chí Minh”, bắt đầu đi vào lịch sử như một huyền thoại sống về ý chí và trí tuệ, bản lĩnh của quân-dân Việt Nam.

Con đường của ý chí và tình đoàn kết hữu nghị

Sau một thời gian khảo sát, phương án mở đường sang phía Tây qua biên giới Việt Nam - Lào ở khu thềm núi Tà Cú, với độ cao trên 700m được triển khai. Khi yêu cầu mở rộng đường, tuyến đường huyết mạch khởi đầu từ miền Tây Nghệ An đến Quảng Bình đã được “lật cánh” sang Tây Trường Sơn, qua địa bàn ba tỉnh Quảng Bình, Khăm Muộn, Sa-vẳn-na-khệt. Nhân dân các bộ tộc Lào tích cực góp công, góp của cùng cán bộ, chiến sĩ Việt Nam mở đường. Trung ương Đảng Nhân dân Lào đã họp và đề ra chủ trương “Tìm mọi cách giúp đỡ bộ đội Trường Sơn mở đường”^.  Nhân dân các bộ tộc Lào ở các tỉnh Khăm Muộn, Sa-vẳn-na-khệt đã tự nguyện dời nhà, bỏ nương rẫy để phục vụ cho tuyến đường mới bảo đảm được yêu cầu “gần nhất và dễ đi nhất”. Thành quả của sự đóng góp, hy sinh chí tình, chí nghĩa của quân và dân Lào, đặc biệt là quyết định đồng thuận cho Việt Nam “lật cánh” Đường Trường Sơn sang phía Tây để tiếp tục nối thông “huyết mạch” cho chiến trường miền Nam, đồng thời đáp ứng cho yêu cầu chi viện cho chiến trường Lào và Cam - pu - chia, làm thất bại mưu đồ của thế lực chống phá cách mạng ba nước Đông Dương.  Nhờ sự chi viện kịp thời, cách mạng Lào có những bước phát triển vững chắc, liên minh chiến đấu Việt - Lào được tăng cường. Với vị trí chiến lược quan trọng và những đóng góp to lớn trong cuộc đấu tranh giải phóng của các dân tộc, Đường Hồ Chí Minh là biểu tượng sáng ngời của tình đoàn kết chiến đấu đặc biệt chống kẻ thù chung không chỉ của hai dân tộc Việt Nam - Lào mà còn là của ba nước Việt Nam - Lào - Căm-pu-chia; là sợi dây liên kết các chiến trường ba nước Đông Dương, tạo nên một hệ thống liên hoàn bền vững; là một trong những thành tựu vĩ đại của nền kỹ thuật quân sự của thế kỷ XX.

Đoạn đường Hồ Chí Minh đi qua Quảng Bình

Đoạn đường Hồ Chí Minh đi qua tỉnh Quảng Bình có chiều dài 285 km, chạy dọc theo bờ biển Đông, qua địa phận 6 huyện, thị xã, thành phố, gồm: Tuyên Hóa, Quảng Trạch, Bố Trạch, Lệ Thủy, Quảng Ninh và Đồng Hới. Địa bàn tỉnh Quảng Bình có cả tuyến đường dọc và các tuyến đường ngang. Tuyến đường dọc có Đường 15A, là tuyến đường chạy song song với Quốc lộ 1A, qua địa phận Quảng Bình từ Tân Đức (huyện Tuyên Hoá) đến Khe Gát (xã Xuân Trạch, huyện Bố Trạch) tiếp tục chia thành hai nhánh: Nhánh phía Tây từ Khe Gát đến dốc Dân Chủ (Làng Ho, huyện Lệ Thuỷ) và nhánh phía Đông đến Bến Quan (huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị).

Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, tuyến đường Hồ Chí Minh qua Quảng Bình là một trong những tuyến đường huyết mạch chi viện cho miền Nam. Hàng triệu tấn vũ khí, đạn dược, lương thực, thực phẩm, thuốc men, cùng hàng vạn cán bộ, chiến sĩ, thanh niên xung phong đã đi qua tuyến đường này để ra tiền tuyến.

Trải qua nhiều năm tháng chiến tranh ác liệt, tuyến đường Hồ Chí Minh qua Quảng Bình đã bị bom đạn của kẻ thù tàn phá nặng nề. Sau khi đất nước thống nhất, tuyến đường này đã được khôi phục, nâng cấp và mở rộng. Hiện nay, tuyến đường này đã trở thành một tuyến đường giao thông quan trọng của tỉnh Quảng Bình, nối liền các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh.

Ngoài ý nghĩa về mặt giao thông, tuyến đường Hồ Chí Minh qua Quảng Bình còn là một di tích lịch sử - văn hóa quan trọng của tỉnh. Trên tuyến đường này, có nhiều di tích lịch sử - văn hóa gắn liền với sự kiện lịch sử của dân tộc, như: Bến phà Xuân Sơn, hang Tám Cô, sân bay giã chiến Khe Gát,... cũng như các địa điểm du lịch nổi tiếng như Động Phong Nha, Động Thiên Đường,...Đây cũng chính là cung đường hấp dẫn và có nhiều trải nghiệm thu hút những phượt thủ.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và kinh tế - xã hội to lớn, tuyến đường Hồ Chí Minh qua Quảng Bình đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt.

Ngày nay, tuyến đường Hồ Chí Minh qua Quảng Bình không chỉ là một tuyến đường giao thông quan trọng, mà còn là một điểm đến du lịch hấp dẫn của tỉnh. Du khách đến với Quảng Bình có thể tham quan, tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của dân tộc qua những di tích lịch sử - văn hóa gắn liền với tuyến đường này.

 >>> Trải nghiệm khám phá cung đường Hồ Chí Minh tại đây.