Có lẽ ai đã từng đến Quảng Bình đều đã ghé thăm Quảng Bình Quan, một điểm di tich kiến trúc quân sự nổi bật tại Quảng Bình trên đường thiên Lý Bắc Nam chứng kiến nhiều cột mốc lịch sử quan trọng của Quảng Bình.
Quảng Bình Quan nằm ở ngay trung tâm phường Đồng Hải giữa bốn ngả đường. Phía Tây là đường đi lên Đức Ninh, phía Đông là đường Mẹ Suốt đi xuống bến sông Nhật Lệ, phía Bắc là đường đi Hà Nội, phía Nam là đường đi Huế.
Theo các tư liệu lịch sử, Quảng Bình quan là một quan ải trọng yếu trên hệ thống Lũy Thầy, được Đào Duy Từ cho xây dựng vào năm 1631. Quảng Bình quan trấn giữ cửa sông Động Hải, tại điểm hợp lưu của hai con sông Nhật Lệ và Lệ Kỳ và là "gạch nối" của lũy Đầu Mâu – Nhật Lệ. Muốn đi từ Bắc vào Nam, phải đi qua Quảng Bình quan. Chúa Nguyễn cũng cho đắp một đồn binh nằm ở phía Bắc Quảng Bình quan, gọi là đồn Động Hải, đặt theo con sông Định Hải gần đó.
Quảng Bình quan ban đầu được đắp bằng đất, đến thời Minh Mạng được đắp mở rộng bằng gạch đá kiên cố, trên cổng dựng nhà canh, đắp thêm luỹ ngoài và hào nước. Đồn Động Hải cũng được mở rộng và xây kiên cố, trở thành thành sở của tỉnh Quảng Bình.
Do biến thiên của lịch sử và thời gian, Quảng Bình quan đã bị hư hại nặng. Năm 1961, di tích Quảng Bình quan được phục chế phần cổng quan, tu sửa gần như nguyên bản (phần hào luỹ hầu như không còn dấu tích). Đến năm 1965 bị bom Mỹ đánh sập gần như hoàn toàn. Hiện nay, Quảng Bình quan đã được phục chế lại gần như nguyên bản. Di tích thành Đồng Hới gần đó cũng được phục chế 3 cổng thành và một đoạn tường thành phía Nam, cùng hào nước được bảo tồn gần như nguyên vẹn.
Ngày nay, Quảng Bình Quan là một biểu tượng nổi bật của thành phố Đồng Hới, thu hút hàng ngàn du khách đến tham quan và tìm hiểu. Nếu có dịp đến Quảng Bình, đừng quên ghé thăm Quảng Bình Quan để tìm hiểu về những dấu ấn lịch sử của mảnh đất thành phố Đồng Hới – Quảng Bình nhé.